Eksperci od lat przestrzegają przed szkodliwym wpływem syropu glukozowo-fruktozowego na organizm człowieka. Uważają go za głównego winowajcę epidemii otyłości, cukrzycy typu II, chorób układu krążenia oraz bezalkoholowego stłuszczenia wątroby. Badania wskazują ponadto, że spożywany w zbyt dużych ilościach może przyczyniać się do powstawania nowotworów.
Mimo to, znajdziemy go w niemal wszystkich produktach spożywczych, nawet tych uważanych za zdrowe (np. jogurtach).
Czym jest syrop glukozowo-fruktozowy i dlaczego jest tak chętnie stosowany przez producentów żywności?
Historia syropu glukozowo-fruktozowego
Zgodnie z powiedzeniem: „Potrzeba matką wynalazku”, syrop glukozowo-fruktozowy powstał w odpowiedzi na zbyt wysokie ceny cukru. W latach 50. XX wieku amerykański przemysł spożywczy postanowił poszukać alternatywy dla zbyt drogo skupowanego od farmerów cukru. Powstał więc zamiennik, który z punktu widzenia producentów posiadał same zalety. Przede wszystkim – był tańszy. Ponadto, jako roztwór wodny, łatwiej go transportować. Nie ulega krystalizacji, a dzięki temu, że nie trzeba go wcześniej rozpuszczać – usprawnia proces produkcyjny. W latach 70. wprowadzony został do masowej produkcji w Stanach Zjednoczonych, a niedługo później również w Europie.
Zastosowanie w przemyśle spożywczym
Syrop glukozowo-fruktozowy (High Fructose Corn Syrup – HCFS, izoglukoza) uzyskuje się z przetworzonej przez enzymy i kwasy skrobi kukurydzianej. Jest wodnym roztworem 42% glukozy, 55% fruktozy i ok. 3% innych cukrów. Używa się go do produkcji dżemów, soków, napojów (w tym gazowanych), słodkich alkoholi, piwa, musztard, keczupów, konserw, gotowych sosów i marynat, niektórych wędlin, niektórych rodzajów pieczywa, lodów, a nawet jogurtów i serków twarogowych.
Wpływ na zdrowie
Skutki spożycia HFCS dla organizmu człowieka są przedmiotem licznych badań. Według naukowców znacząco przyczynia się nie tylko do wspomnianej już wyżej otyłości, cukrzycy czy stłuszczenia wątroby. Wpływa też na występowanie chorób układu sercowo-naczyniowego, nadciśnienia tętniczego, dny moczanowej, kamicy nerkowej i zaburzeń gospodarki lipidowej.
Fruktoza wpływa na zmniejszanie wydzielania insuliny i leptyny – hormonów odpowiedzialnych za hamowanie łaknienia. Jednocześnie przyczynia się do wzrostu poziomu pobudzającej apetyt greliny. Takie zaburzenia wydzielania hormonów mogą zwiększać zapotrzebowanie na wysokokaloryczne pokarmy, co bezpośrednio sprzyja przybieraniu tkanki tłuszczowej. Syrop glukozowo-fruktozowy dostarcza organizmowi wysokiej ilości kalorii, ale żadnych składników odżywczych.
Fruktoza powoduje ponadto wzrost stężenia wolnych kwasów tłuszczowych we krwi, przez co sprzyja rozwojowi insulinooporności. Większy poziom kwasów tłuszczowych w głównej żyle wątroby pobudza syntezę glukozy. To z kolei wywołuje zwiększenie jej poziomu we krwi i pobudza wydzielanie insuliny. Mechanizm ten uszkadza wydzielające insulinę komórki beta w trzustce i prowadzi do rozwoju cukrzycy typu II.
Przeprowadzone przez naukowców badania wykazały, że HCFS powoduje zaburzenia w gospodarce lipidowej oraz zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego. Fruktoza zmniejsza aktywność lipazy lipoproteinowej i osłabia wchłanianie trójglicerydów z układu krwionośnego. Skutkuje to zwiększeniem poziomu trójglicerydów i frakcji LDL cholesterolu we krwi.
Badacze wskazują, że spożywanie dużych ilości fruktozy przyczynia się do wzrostu produkcji kwasu moczowego. Zwiększa to ryzyko wystąpienia dny moczanowej oraz kamieni nerkowych. Udowodniono dodatkowo bezpośrednią zależność między spożyciem napojów słodzonych HCFS a stężeniem kwasu moczowego w surowicy krwi.
Podejrzewa się także, że dieta bogata w syrop glukozowo-fruktozowy, wzmagając syntezę tłuszczu w wątrobie, wpływa na rozwój niealkoholowego stłuszczenia wątroby. Ponadto – podobnie jak sacharoza – wpływa na poposiłkowe stężenie glukozy we krwi. W opinii uczonych stanowi więc czynnik ryzyka wystąpienia nowotworów trzustki.
Wyniki badań prowadzonych przez naukowców na całym świecie pokazują, że HCFS negatywnie oddziałuje na zdrowie człowieka. Mimo to nadal posiada status bezpiecznego dodatku do żywności. Sami musimy więc zadbać o prawidłowy dobór produktów do naszej codziennej diety. Czytajmy etykiety, zwracając przy tym uwagę nie tylko na zawartość cukru, ale też syropu glukozowo-fruktozowego. Unikajmy kupnych soków – wszystkie są dosładzane cukrami prostymi. Zamiast przetworzonych owoców wybierajmy świeże. Wprawdzie również zawierają fruktozę, ale w zdecydowanie mniejszych ilościach niż przetworzone.