Jarmuż (brassica oleracea L.) jest dwuletnią, jesienną odmianą kapusty warzywnej. Charakteryzuje się grubą łodygą, z której wyrastają jadalne, pomarszczone i postrzępione liście, ułożone na kształt rozety. Ich kolor zależy od gatunku i warunków uprawy – od jasno zielonego, przez ciemną zieleń, do jasnego i ciemnego fioletu. Oprócz jarmużu jadalnego (liście zielone) możemy spotkać odmianę ozdobną, o liściach w kolorze fioletowym. Jarmuż nie występuje w środowisku naturalnym – jedynie w warunkach uprawy. Z uwagi na to, że jest on odporny na działanie niskich temperatur, typowych dla roślin kapustowatych, chorób oraz działanie szkodników, jego uprawa nie jest skomplikowana.
Jest to roślina niezwykle obfita w witaminy i różnorodne składniki odżywcze; jej właściwości zdrowotne znane były już w starożytności. Pochodzi z obszaru basenu Morza Śródziemnego, ale dzięki licznym wyprawom dotarła prawie na cały świat. W Polsce uprawiana jest od XV wieku i obecnie przeżywa renesans.
Jarmuż jest bogatym źródłem:
- witamin z grupy B, odpowiadających m.in. za prawidłowy wzrost dzieci i równowagę psychiczną,
- witaminy K, warunkującej prawidłowe krzepnięcie krwi oraz prawidłowe przyswajanie wapnia,
- a także witamin A, C i E.
Zawiera również:
- przeciwutleniacze,
- karotenoidy (w tym luteinę),
- polifenole,
- flawonoidy,
- kwas foliowy,
- związki siarki,
- błonnik,
- węglowodany, białka i aminokwasy,
- kwasy tłuszczowe omega 3,
- składniki mineralne, takie jak wapń, magnez, żelazo, potas, fosfor i mangan.
Prozdrowotne właściwości jarmużu
Dzięki dużej zawartości chlorofilu, ma właściwości antyoksydacyjne (przeciwnowotworowe), przez co obniża ryzyko zachorowania na raka płuc, prostaty, piersi i żołądka. Posiada właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne – pozwala zwalczać bakterię odpowiedzialną za powstawanie wrzodów żołądka (helikobacter pylorii), a składniki w nim zawarte wzmacniają odporność, stymulują produkcję czerwonych krwinek, zapobiegają chorobom serca oraz wpływają na uszczelnienie naczyń krwionośnych. Poprzez wzmocnienie pracy wątroby i nerek oczyszcza organizm z toksyn, pozwala utrzymać prawidłowy poziom cukru we krwi oraz reguluje przemianę materii, przez co pomaga w utrzymaniu prawidłowej masy ciała. Posiada również właściwości uspokajające (koi nerwy), reguluje cykl menstruacyjny, a także chroni skórę przed szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym. Z powodu zawarcia goitrogenów, spowalniających wchłanianie jodu oraz znacznej ilości szczawianów, jarmuż nie powinien być spożywany w dużych ilościach przez osoby z chorobami tarczycy oraz osoby cierpiące na kamicę nerkową.
Jak przyrządzać jarmuż?
Ze względu na niską kaloryczność i minimalną zawartość tłuszczu, spożywanie jarmużu zalecane jest przez lekarzy i dietetyków. Posiada on wyrazisty i pikantny smak, z delikatną nutą goryczki, której możemy pozbyć się poprzez przemrożenie warzywa. Może on stanowić dodatek do potraw, składnik koktajli (soków) lub być spożywany „samodzielnie”. Sposób jego przyrządzenia zależy właściwie od naszych upodobań, bowiem jarmuż może być podawany na surowo (w sałatkach, na kanapkach), gotowany, przyrządzany na parze, blanszowany, smażony, a nawet pieczony jako chipsy. Z uwagi jednak na zawarte w nim witaminy i składniki odżywcze, zalecane jest jak najmniejsze poddawanie go obróbce termicznej.