Ciecierzyca pospolita zwana cieciorką lub włoskim grochem jest rośliną z rodziny bobowatych. Pochodzi z Bliskiego Wschodu, prawdopodobnie z zachodniej Azji, gdzie znana była już w VI wieku. p.n.e. Wkrótce dotarła do Europy i stała się podstawową rośliną uprawną w Mezopotamii oraz starożytnym Rzymie.
Cała roślina pokryta jest włoskami działającymi drażniąco na skórę człowieka. Jadalne są nasiona, umieszczone w pękatych strąkach 1-2 ziarnistych, o kremowej, czerwonej lub brunatnej barwie. Kształtem przypominające mały orzech laskowy o nierównym obrysie, zakończony spiczastym czubkiem. Charakteryzują się delikatnym, słodkawym, orzechowym smakiem. Ciecierzyca powszechnie stosowana jest w kuchni śródziemnomorskiej, na Bliskim Wschodzie, w USA, a także Afryce Północnej. W Polsce stosowana była powszechnie w kuchni staropolskiej, ale obecnie jest wciąż niedoceniana za swoje walory smakowe, a przede wszystkim za wyjątkowe właściwości zdrowotne.
Wartość odżywcza cieciorki
Jest rośliną o niskim indeksie glikemicznym, a 100 g ugotowanej ciecierzycy zawiera: 164 kalorie i 27,4 g węglowodanów, których przedstawicielem jest skrobia, 7,6 g błonnika pokarmowego oraz niewielka ilość cukrów prostych 5 g. Zawarte węglowodany ulegają powolnemu rozkładowi, wolno przenikając do krwi, nie powodując wzrostu poziomu glukozy. Zawarte substancje balastowe mają zdolność wiązania cholesterolu z krwi, który jest wydalany z organizmu, stanowiąc równocześnie pożywienie dla bakterii zasiedlających jelito grube, które wytwarzają witaminy z grupy B i związki o właściwościach przeciwnowotworowych. Ciecierzyca zawiera również nienasycone kwasy tłuszczowe w ilości 2,6 g w 100 g produktu, redukujące stężenie cholesterolu i ograniczające powstawanie ryzyka zmian miażdżycowych w naczyniach krwionośnych. Cieciorkę cechuje wysoka zawartość białka roślinnego (8,9 g/100 g) o specyficznym składzie aminokwasów przypominającym pełnowartościowe białko mięsa. Cieciorka może stanowić cenne źródło białka dla wegetarian posiadających alergię na białko soi.
Największe znaczenie ma jednak zawartość argininy, leucyny i lizyny. Arginina bierze udział w przemianach energetycznych organizmu, leucyna jest aminokwasem egzogennym, niewytwarzanym przez organizm człowieka i biorącym udział w procesie metabolizmu białek i w pracy mięśni natomiast niedobór lizyny może prowadzić do obniżenia odporności i zahamowania wzrostu i rozwoju u dzieci (jest aminokwasem pobieranym z pożywienia).
Cieciorka bogata jest również w mikroelementy takie jak fosfor, miedź, magnez, potas, cynk, wapń oraz większość witamin z grupy B, żelazo, (którego zawiera znacznie więcej od pozostałych roślin strączkowych). Zawartość potasu i magnezu ma wpływ na pracę mięśnia sercowego, wapń i fosfor wspomagają układ kostny, zapobiegając złamaniom i osteoporozie, a. kwas foliowy, miedź i żelazo uczestniczą w wytwarzaniu czerwonych krwinek. W ciecierzycy zawarta jest również: prowitamina A (beta-karoten), witamina C (są to silne przeciwutleniacze,), witamina B1, B2, niacyna, kwas foliowy.
Lecznicza moc ciecierzycy
Ciecierzyca znana jest od wielu lat ze swych właściwości zdrowotnych i leczniczych. Właściwości wspierające organizm człowieka mają zarówno ziarna jak i liście. Pomocna jest w przypadku:
- leczenia cukrzycy (ze względu na dużą zawartość błonnika),
- podwyższonego poziomu cholesterolu we krwi,
- bólu głowy, zapaleniu gardła oraz kaszlu,
- niedoboru witamin i minerałów,
- wypadania włosów i łamliwości paznokci,
- napar z liści znajduje zastosowanie przy zwichnięciach kończyn (jako okłady),
- napar przy problemach trawiennych (niestrawność).
Ciecierzyca występuje w dwóch głównych odmianach:
- kabuli, o ziarnach większych i o jaśniejszym zabarwieniu.
- desi – odmiana charakteryzująca się mniejszymi i ciemniejszymi ziarnami o wysokiej zawartości błonnika, niskim indeksie glikemicznym, szczególnie polecana osobom chorującym na cukrzycę typu II.
Jak przygotować cieciorkę do spożycia?
Cieciorkę można kupić w formie wysuszonych nasion, mąki jak również konserwowaną w puszce gotową do spożycia.
Suszone nasiona cieciorki należy moczyć przez 12 godzin, a następnie gotować przez 2-3 godziny w nieosolonej wodzie, posolić pod koniec gotowania. Szybkowar może znacznie skrócić czas gotowania. Po ugotowaniu ciecierzyca jest wspaniałym dodatkiem do zup, sosów, sałatek i past. Z ziaren zmielonych na mąkę przygotowuje się placki podawane na słodko i ostro. Mąka ta nie zawiera glutenu i zalecana jest dla osób na diecie bezglutenowej. Bardzo cenne i bogate w mikroelementy są kiełki ciecierzycy oraz młode pędy i liście, które przygotowuje się podobnie jak szpinak.
Ciecierzyca jest rośliną ciepłolubną i może być uprawiana w Polsce jedynie pod osłonami nie dając obfitego plonu.