Osobowość chwiejna emocjonalnie typu borderline (dosłownie „z pogranicza”), charakteryzuje się niestabilnością nastrojów i huśtawkami emocjonalnymi. Termin ten został wprowadzony dla określenia osób z zaburzeniami pomiędzy psychotycznymi a neurotycznymi.
Objawy tego zaburzenia to niestabilny obraz siebie, zmiany nastroju, epizody drażliwości i lęku, niekontrolowane wybuchy gniewu. Częste są też zachowania autodestrukcyjne – np. zbyt szybka jazda samochodem, niekontrolowane wydawanie pieniędzy, napady obżarstwa czy nadużywanie alkoholu. Zdarzają się samookaleczenia, a nawet próby samobójcze. Mogą też występować skrajności w sferze seksu – ryzykowne zachowania seksualne (wiele kontaktów z przypadkowymi partnerami) lub całkowity brak aktywności seksualnej.
Zaburzenie typu borderline bardzo utrudnia tworzenie szczęśliwych, stabilnych związków uczuciowych. Osoba z tym zaburzeniem nie może się pogodzić z tym, że obiekt jej uczuć może mieć jednocześnie cechy pozytywne i negatywne – stąd skrajności od uwielbienia (gdy jeszcze widzi się partnera w sposób wyidealizowany) do odrzucenia lub wręcz nienawiści (gdy na jaw wychodzą niedoskonałości partnera, nawet obiektywnie niezbyt poważne). Ciągły lęk przed odrzuceniem i krytyką, a jednocześnie prowokowanie i obawy przed zawładnięciem przez drugą osobę – rzadko który partner jest w stanie to wytrzymać. Dlatego charakterystyczne w życiu osób z zaburzeniem borderline są liczne krótkotrwałe, burzliwe, nieszczęśliwe związki i problemy z tworzeniem długotrwałych, satysfakcjonujących relacji.
Objawy zaburzenia występują u ok. 0,8 – 2,8% populacji ogólnej. Przy tym borderline stwierdza się znacznie częściej u kobiet niż u mężczyzn – 70-75% przypadków. Typowe dla kobiet z tym zaburzeniem jest współwystępowanie zaburzeń odżywiania, a dla mężczyzn – nadużywanie substancji psychoaktywnych.
Przyczyny zaburzenia nie są dokładnie znane, ale wymienia się kilka czynników ryzyka, do których należą: dziedziczenie (występowanie u rodziców bądź dziadków), zespół stresu pourazowego (PTSD), złe doświadczenia z dzieciństwa i negatywne oddziaływanie środowiska wychowawczego (agresja i przemoc fizyczna w domu rodzinnym, zaniedbanie lub porzucenie przez któregoś z rodziców).
Leczenie jest długotrwałe i wymaga psychoterapii. Psychoterapia jest tu procesem trudnym, gdyż osoby z borderline mają problem z angażowaniem się. Obserwuje się tendencję do rezygnowania z niej z powodów, które mogłyby się wydawać błahe. Tak naprawdę nieraz chodzi o to, że osoba czuje się zagrożona zaangażowaniem i więzią z terapeutą, więc woli tę relację przerwać.