Topinambur sprowadzono do Polski w XIX wieku. Początkowo służył jako roślina dekoracyjna, z czasem doceniono jego walory smakowe i zdrowotne. Jego nazwa pochodzi od Tupinamba – plemienia Indian, które kiedyś zamieszkiwało Amerykę Północną. Anglicy nazywają go jerozolimskim karczochem, a Francuzi, którzy go sobie szczególnie upodobali – ziemną gruszką.
Roślina ta, jeszcze stosunkowo mało popularna w Polsce, jest łatwa w pielęgnacji i odporna na mróz. Bywa określana słonecznikiem jadalnym lub bulwiastym, bo jej kwiaty przypominają słoneczniki, ale pochodzi z rodziny astrowatych. Nadaje się do uprawy w niemal każdym miejscu, ale trzeba pamiętać, że może osiągnąć nawet 5 m wysokości.
Właściwości topinambura
Jedną z najcenniejszych właściwości topinambura jest to, że jego bulwy zawierają aż 18% inuliny, która przekształca się w cukier prosty – fruktozę, przez co jest on szczególnie polecany dla osób chorych na cukrzycę i odchudzających się. Wchodzi on nawet w skład leku o nazwie Topinulin i różnych suplementów diety. Inulina poprawa wchłanianie witamin i rozwój wartościowych dla organizmu kultur bakterii, a także – wspomaga usuwanie szkodliwych mikroorganizmów. Obniża też indeks glikemiczny i kaloryczność wchłanianego pokarmu. Opóźnia wchłanianie cukrów prostych do krwi, dzięki czemu przedłuża okres sytości, ponieważ zapobiega wzrostowi glukozy poposiłkowej. Topinambur świetnie wspomaga też leczenie zaburzeń metabolicznych towarzyszących otyłości.
Bulwy topinambura nie zawierają cholesterolu, ani tłuszczu, są za to bogate w witaminę B1, żelazo i potas. Witamina B odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie układu mięśniowego i nerwowego, a wspomniane mikroelementy pozwalają utrzymać równowagę kwasowo-zasadową, obniżają ciśnienie i poprawiają koncentrację. Regularne spożywanie tej rośliny poprawia przemianę materii i wzmacnia układ odpornościowy. Można ją również stosować w profilaktyce chorób układu krążenia, nowotworów, cukrzycy i innych chorób cywilizacyjnych.
Warto włączyć ją do swojej diety, jeśli uskarżamy się na długotrwałe zmęczenie i stres, gdyż dzięki poprawie wchłaniania ważnych składników odżywczych, organizm łatwiej się regeneruje. Topinambur posiada duże ilości koloidalnej krzemionki, przez poprawia stan skóry, włosów i paznokci. Może wspomagać leczenie suchego i męczącego kaszlu, jak i innych chorób układu oddechowego. Dzięki zdolności regeneracji tkanek wspiera układ kostno-stawowy i sercowo-naczyniowy. Chociaż przypomina ziemniaka, zawiera dwa razy więcej witaminy B1 i C, a jego kilka bulw pokrywa dzienne zapotrzebowanie na żelazo. Zawarty w nim błonnik zwiększa uczucie sytości. Można go stosować jako środek wspomagający w odbudowie flory bakteryjnej po antybiotykoterapii i kuracjach oczyszczających.
W jakiej postaci jeść topinambur?
Możemy go przyrządzać na wiele różnych sposobów:
- ugotowany – zamiast ziemniaka;
- pieczony z warzywami i ziołami;
- w surówkach – na słodko i na słono;
- jako składnik zup i sosów;
- w postaci musów z dodatkiem owoców i bakalii;
- jako frytki i chipsy;
- kiszony;
- w postaci soków;
- zamiast cytryny jako dodatek do herbaty.
Topinambur nie jest jeszcze szeroko dostępny na polskim rynku, ale można zamówić sadzeniaki i posadzić go w ogródku (najlepiej jak żywopłot) i cieszyć się plonami. Do zjedzenia należy wybierać jędrne i kruche bulwy. Można je przechowywać w suchym i chłodnym miejscu.